www.timberships.fora.pl

de Villars · Dołączył: 27 Lip 2010 Posty: 124 Przeczytał: 2 tematy

Zakładam ten temat jako kontynuację tego z FOW: [link widoczny dla zalogowanych]
Były tam kontrowersje m.in. co do wymiarów rzeczonej jednostki. Ostatnio trafiłem jednak na informacje, jakoby podawane czasem wymiary tj. 62x17x7 (w metrach) powstały poprzez pomylenie tureckiej jednostki miary kadem (0,3788 m) ze stopą (0,3048), co przy wymiarach jednostki 201 x56 kadem powinno dać wymiary rzędu 76x21 m! Byłby to prawdziwy gigant, tylko czy to możliwe? Proporcje długości do szerokości wyglądają na z grubsza prawidłowe, ale długość nie wiem czy jest realistyczna. Żaden czysto drewniany okręt wojenny takiej nie osiągnął (nawet dużo późniejszy Duke of Wellington był krótszy), a nie wiem czy w owym czasie Turcy mieli na tyle zaawansowane technologie (ukośne wiązania, wzmocnienia metalowe?) żeby takiego giganta skonstruować. Z drugiej strony, wspomniany tam tonaż 3514bm lub 3934bm może sugerować spore rozmiary (tylko nie wiem czy to ma być tonaż liczony po brytyjsku - llitery bm by na to wskazywały czy po turecku - a jak oni to liczyli to nie mam pojęcia) ale chyba nie aż takie - kiedyś sobie policzyłem tonaż niezbudowanego czteropokładowce Kent i wyszło mi 4146 ton a on miał mieć nieco mniejsze wymiary niż te 76x21 m! Więc może przytoczone na FOW wymiary rzędu 68 x 18,8 m są wiarygodne - obliczony według nich tonaż wychodzi mi 3768 ton a więc niemal dokładnie w środku pomiędzy podawanymi wartościami tonażu..

kgerlach

Nie przypuszczam, aby prawdziwe było twierdzenie o tej pomyłce, a już zupełnie neguję prawdziwość wnioskowanych na tej podstawie nowych wymiarów.

Po pierwsze, wśród ludzi próbujących ustalić wielkość omawianego okrętu było wielu badaczy tureckich. Jakim cudem mogliby oni pomylić tureckie miary z angielskimi? Po drugie, wymiary tureckich liniowców podawano tradycyjnie w „zira”, a nie w „kademach”. Niby na nic to nie wpływa, ponieważ kadem to pół zira, ale już to rodzi podejrzenia co do ścisłości nowych rewelacji. Prawdopodobnie obserwatorzy europejscy z tamtych czasów przeliczali sobie „zira” na swoje stopy i podawali wymiary w nich, a jeśli tak, to przeliczanie ich teraz „do tyłu” na kademy byłoby idiotyzmem. Jak pisał AvM, turecki badacz Güleryüz określił długość pokładu na 64,48 m, zaś „turecka lista podaje” długość 68 zirra. Otóż te 68 zira w skrajnym przypadku (były różne, najbardziej typowa, o wartości 0,758 m, dałaby tylko 51,5 m!) oznaczały 61,88 m, czyli właśnie około 62 m. Ta wartość powstała więc z przeliczania zira, a nie brytyjskich czy rosyjskich stóp! Oczywiście, jeśli sobie podzielimy 61,88 m na angielskie stopy po 0,3048 m i pomnożymy przez typowego tureckiego kadema o wartości 0,3788 m, wyjdzie nam 76,9 m, ale jaki to ma sens?!

Poza tym pozostaje jeszcze rozważenie możliwości. Turcy mieli zbudować ten okręt wzorując się w jakimś stopniu na francuskich 120-działowcach. W tym czasie największe z nich miały długość między pionami 63,81 m. Po wojnach napoleońskich konstruktorzy francuscy, rosyjscy (oraz innych nacji) pilnie studiowali i adaptowali rozwiązania konstrukcyjne Seppingsa, mogli też pomóc skorzystać z nich Turkom. Ale w 1829 zbudowanie okrętu zdecydowanie większego od największych francuskich i brytyjskich w ogóle nie wchodziło w grę, gdyż to umożliwił dopiero postęp w metalurgii i szerokie wprowadzanie do konstrukcji żelaza. Jeśli Mahmudiye był przebudowywany w czasie swojego długiego istnienia, to oczywiście mógł być stopniowo wydłużany, jednak nie na początku.

Porównywanie konkretnych wartości długości ma sens tylko wtedy, jeśli dokładnie wiemy, co mierzono. Wspomniany francuski trójpokładowiec standardowy z tego okresu miał np. długość na LW (bardzo chętnie podawany w źródłach parametr, bez zaznaczania, że właśnie o niego chodzi) 63,00 m. Można też było mierzyć tzw. długość całkowitą – wg większości definicji zdejmowaną od skraju rufy do czubka figury galionowej, jednak w dokumentach wielu stoczni tak zapisywano długość dolnego pokładu, a nie żadną całkowitą (!), chociaż niektórzy w tej właśnie formie do dzisiaj ją przepisują bez zrozumienia. Proszę zresztą spojrzeć na rozrzut długości podawanych już WCZEŚNIEJ w tym wątku (na FOW), chociaż podobno znane są nawet (i pokazane) dokładne plany, wg których Mahmudiye został zbudowany.

Tonażem w ogóle nie należy się sugerować, chyba że bardzo z grubsza. O ile pamiętam, Turkom jego liczenie było obce, a trzeba przecież zauważyć, że i w Europie stosowano różne metody wyznaczania (w książkach pisanych po angielsku wszędzie znajdziemy oznaczenie BM czy BOM - pytanie tylko, czy wartości liczbowe zawsze wyznaczał lub przeliczał Anglik). Ponieważ do wzoru wprowadzano rozmaite fikcyjne parametry (przede wszystkim „długość stępki do tonażu”, której wyznaczanie zmieniało się z mijającymi latami), więc nawet dla każdego z ówczesnych okrętów brytyjskich można znaleźć całą paletę wyników.
Krzysztof Gerlach