Forum www.timberships.fora.pl Strona Główna www.timberships.fora.pl
Forum autorskie plus dyskusyjne na temat konstrukcji, wyposażenia oraz historii statków i okrętów drewnianych
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   GalerieGalerie   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Parę uwag na temat uzbrojenia "DZP" Ruytera

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum www.timberships.fora.pl Strona Główna -> Okręty wiosłowe, żaglowe i parowo-żaglowe / Artykuły tematyczne
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
kgerlach
Administrator



Dołączył: 20 Lip 2010
Posty: 6179
Przeczytał: 2 tematy


PostWysłany: Wto 19:00, 16 Sie 2011    Temat postu: Parę uwag na temat uzbrojenia "DZP" Ruytera

Pani Anna Pastorek, w artykule o okręcie De Zeven Provinciën Ruytera („Okręty” Nr 4, czerwiec 2011) wspomina cokolwiek o uzbrojeniu tego żaglowca – niepotrzebnie tylko mieszając dane faktyczne z nonsensami pana Koczorowskiego – i ilustruje je rysunkiem G.C. Dika (zapominając jedynie zauważyć, że to w dużej mierze rekonstrukcja, niekoniecznie precyzyjna). Jednak na ilustracji mamy sześć wyraźnie różnych luf, a w tekście jest mowa tylko o 36-funtówkach, 24-funtówkach, 18-funtówkach, 12-funtówkach i 6-funtówkach (czyli pięciu typach), więc czytający nie bardzo wie, które działo należałoby przypisać któremu wagomiarowi. Omawiając zestawy artyleryjskie dla 1666 r. i 1667 r. autorka nie wspomina ani słowem o prawdopodobnym rozstawieniu, przez co czytelnik dowiaduje się więcej o trudnościach w ustaleniu uzbrojenia okrętu niż dostaje rzetelnych informacji o nim samym. Oczywiście rozumiem, że wpisuje się to bardzo dobrze w konwencję artykułu i pasuje do grona czytelników, dla których został przeznaczony. Tym niemniej ktoś mógłby odnieść fałszywe wrażenie, że rzeczywiście tylko tyle wiemy na ten temat.
Ponieważ moje forum – z założenia – przewidziane jest dla bardziej wymagających odbiorców (WYŁĄCZNIE w znaczeniu pasjonowania się detalami technicznymi), myślę, że kilku Kolegów może być zainteresowanych szczegółami, których we wspomnianym artykule nie znaleźli.

Holendrzy mieli wielkie problemy z artylerią dla nowego flagowca Ruytera, ponieważ planowane dla niego działa „wyparowały” w bitwie pod Lowestoft w 1665. Wyleciał tam w powietrze (a wraz z nim admirał Jacob van Wassenaer, Heer van Obdam) względnie stary – w służbie od 1654 - okręt Eendracht, którego uzbrojenie miano przenieść właśnie na budowany żaglowiec Zeven Provinciën.
Do 1667 De Zeven Provinciën niósł w rezultacie mocno niejednolitą artylerię w głównej baterii, czyli na dolnym pokładzie. Początkowo postanowiono, że zostanie uzbrojony w 84 działa. Na dolnym pokładzie miał mieć tylko 8 dział 36-funtowych i 22 działa 24-funtowe; górny pokład chciano uzbroić w 22 działa 18 funtowe; na pokładach rufowym i dziobowym przewidywano rozłożenie 26 dział 6-funtowych, a w końcu na rufówce winna była stanąć szóstka dział 4-funtowych*. Ostatecznie udało się zebrać tylko 80 armat, za to wszystkie z brązu.
Wiadomo, że w marcu 1666 na dolnym pokładzie obok 12 armat 36-funtowych stało 16 dział 24-funtowych. Pozostałe armaty i ich parametry – zobacz niżej.

W 1667 Zeven Provinciën otrzymał po raz pierwszy swoje pełne, projektowane uzbrojenie. Zachowała się jego szczegółowa lista z tamtego roku, oparta na danych zdjętych „z natury”, wiemy więc o owych działach znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać.
Najcięższą grupę stanowiły 36-funtówki w liczbie 28 sztuk. Wykaz pokazuje, że daleko im było do jednolitości. Oczywiście przy ówczesnych technikach odlewniczych nie dało się świadomie odlać dwóch identycznych luf i stąd standardowe masy podawane w wielu książkach i artykułach, jako np. 2819,4 kg** są świadectwem okropnej ignorancji autorów, tłumaczy lub redaktorów. Tym niemniej 36-funtówki na De Zeven Provinciën wykazują w sumie większe rozbieżności niż należałoby oczekiwać i dość wyraźnie grupują się w trzy zestawy. Pierwszy obejmuje lufy o masie 5902 i 5960 (2 sztuki), drugi – takie o masie od 6074 do 6390 funtów (20 sztuk), trzeci - takie o masie 6500-6785 funtów (pozostałe 6 sztuk).*** Maksymalna różnica wynosząca ponad 400 kg (prawie 8 cetnarów angielskich) wyraźnie wskazuje na występowanie odmiennych typów, a nie tylko tolerancje odlewnicze. Na tej podstawie znakomity, współczesny znawca tej tematyki, Nino Brinck, wysnuł wniosek, że grupa 22 dział 36-funtowych o masie do 6390 funtów pochodziła prawdopodobnie ze starszych serii (takich jak na Eendracht). Odlane przez Cornelisa Ouderogge, wyposażone były w ozdoby w miarę dobrze oddane na rysunku G.C. Dika. Jednak w 1667 odlano armaty nowego wzoru, cięższe, grubsze, pozbawione większości ozdóbek (oczywiście pierścienie wzmacniające pozostały, tylko bez listków akantu itp. „płaskorzeźb”), z odmiennym godłem i napisami. Brinck przypuszcza, że sześć najcięższych należało tu właśnie do tego nowego typu. Działa na rysunku Dika mają proporcje z 1667, a ozdoby z lat do 1666. Tym niemniej wystarczająco duża liczba armat 36-funtowych spowodowała, że w 1667 r. cały pokład dolny Zeven Provinciën był weń jednolicie wyposażony. Nie trwało to długo, jak zobaczymy dalej.
Artyleria górnego pokładu składała się z 14 dział 18-funtowych (ważących od 3770 do 4050 funtów) oraz tuzina dział 12-funtowych (o masie od 2600 do 3600 funtów, zatem bardzo silnie zróżnicowanych).
Na pokładach odkrytych i nadbudówkach rozmieszczono 21 bardzo krótkich i lekkich (678-778 funtów) 6-funtówek w wersji „drake” oraz pięć długich i ciężkich (1425-1747 funtów) 6-funtówek.
Działo 36-funtowe (starego i nowego wzoru) miało zapewne długość nominalną 10 stóp rotterdamskich, czyli 3,14 m. Działo 24-funtowe – 2,94-3,04 m. Działo 18-funtowe – 2,95 m. Działo 12-funtowe – 2,85 m. Działo 6-funtowe długie – 2,26-2,35 cm. Działo 6-funtowe typu „drake” – 1,86-1,87 m.
Średnica przewodu lufy – podaję odpowiednio wagomiar działa w funtach i średnicę przewodu lufy w cm: 36-17 do 17,2; 24-15 do 15,4; 18-13,7; 12-12, 6-9,5 do 9,6.

Wg zestawienia z 1671 r. na pokładzie dolnym okrętu pozostał już tylko tuzin 36-funtówek, uzupełniony piętnastką (nieparzysta liczba nie jest pomyłką, chociaż jej nie planowano) 24-funtówek. Wśród 6-funtówek niemal na pewno przynajmniej dwie były wtedy nowego wzoru (ważyły po 1765 funtów), z 1667 r., a więc o innych ozdobach i nieco odmiennych proporcjach niż na rysunku Dika.

W miarę starzenia się okrętu nie tylko spadała liczba ciężkich dział, które nosił, ale w coraz większej mierze drogie egzemplarze brązowe były zastępowane przez tanie sztuki żeliwne. Krótko przed wycofaniem ze służby, a mianowicie w 1692, De Zeven Provinciën miał już tylko 16 armat z brązu na niesione w sumie 76 dział. Walczył wtedy w maju w 1692 w bitwie pod Barfleur (dowódca de Liefde), odniósł jedne z najcięższych strat w eskadrze holenderskiej (19 zabitych, 14 ciężko rannych) i musiał zostać wycofany na naprawy do portu.

Krzysztof Gerlach

* To mogłoby być owo tajemnicze najkrótsze działko z rysunku Dika (tak ono z grubsza wyglądało), ale okazuje się jednak, że wg intencji autora chodzi o skróconą wersję 6-funtówki.
** Wartość wyliczona w niemieckim wydaniu (Bielefeld 1974) książki Macityre’a, Bathe’a „Kriegsschiffe in 5000 Jahren” jako obowiązkowa dla każdej brytyjskiej 32-funtówki na początku XIX w.! Powstała z zamiany oryginalnej wartości 55,5 cetnara. Ponieważ oznaczało to w praktyce każdą liczbę z zakresu 55,26-55,74 cetnara, więc naprawdę odnosiło się do DOWOLNEJ masy w granicach 2807-2832 kg. Miejscem nieznaczącym jest już drugie przed przecinkiem; podawanie w tej sytuacji pierwszego za przecinkiem wymaga strasznego nieuctwa!
*** Dla tych, którzy wolą sami się zabawić w podziały, wyciąganie średniej czy mediany itd., podaję za oryginałem (rękopisem) pełny zestaw mas 36-funtówek z artylerii okrętu De Zeven Provinciën w 1667 r. (wszystkie wartości w funtach – rzecz jasna nie angielskich): 6218, 6090, 6690, 6575, 6665, 6380, 6164, 6081, 6280, 6390, 6300, 6190, 6270, 6320, 5902, 6360, 6280, 5960, 6500, 6785, 6260, 6300, 6370, 6290, 6074, 6108, 6270, 6595.


Ostatnio zmieniony przez kgerlach dnia Nie 22:27, 27 Lis 2011, w całości zmieniany 3 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum www.timberships.fora.pl Strona Główna -> Okręty wiosłowe, żaglowe i parowo-żaglowe / Artykuły tematyczne Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach

fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
Regulamin