www.timberships.fora.pl

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedzi.
Poproszę o opisanie losów francuskich oficerów, są nimi François-Henry de Peytes de Montcabrier (03.06.1766 - 06.06.1833) oraz Claude-René Berar (12.04.1767 - 12.12.1837).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

François-Henry de Peytes de Montcabrier (de Moncabrié) urodził się 3.06.1766 w Tuluzie. Jego rodzicami byli Saturnin de Peytes, pan de Montcabrier (wówczas "chorąży liniowca" w marynarce królewskiej, potem "kapitan liniowca", za Ludwika XVIII kontradmirał) i Marie-Josèphe Tanique de Saint-Lane (Tannique de Saint-Lanne). Był bratem pułkownika artylerii za cesarstwa Napoleona. Zaczął służyć na morzu w marynarce wojennej 28.05.1781 w charakterze aspiranta gardemarynów w Tulonie. Został gardemarynem 1.06.1783. Od sierpnia 1783 do grudnia 1784 zdobywał staż na 32-działowej fregacie Montréal, skierowanej do francuskich kolonii, a potem żeglującej w eskadrze do ćwiczenia ewolucji bitewnych. Od czerwca 1785 do września 1786 należał do załogi 24/26-działowej korwety Poulette, operującej na Morzu Egejskim. Otrzymał 1.05.1786 stopień elewa marynarki 1 klasy. Dalej służył na wodach Lewantu - od listopada 1786 do lutego 1788 na 18-działowej korwecie Flèche, a od lutego do listopada 1788 na bazującej w Smyrnie fregacie 40-działowej Pomone. Odznaczył się w walkach łodzi tej jednostki z piratami w porcie Vitulo (dziś Oitylo, Itilo - rejon Zatoki Meseńskiej). W nagrodę minister marynarki "darował" mu (7.09.1788) pół roku stażu z minimum niezbędnego do uzyskania stopnia "porucznika liniowca". De Peytes de Moncabrié otrzymał dowództwo szkunera Aglaé, wyposażonego w Konstantynopolu dla potrzeb ambasadora Francji. Sprawował komendę nad tym maleństwem od 10.11.1788 do 18.07.1789. Służył od lipca do sierpnia 1789 na korwecie Flèche. Awansował 13.09.1789 na "porucznika liniowca". Należał do oficerów gabary Marie od sierpnia do grudnia 1789 - żaglowiec ten przewiózł do Francji listy od nowego sułtana. De Peytes de Montcabrier był od grudnia 1791 do grudnia 1792 oficerem administracyjnym na 14/18-działowej korwecie Sardine, która stoczyła w tym czasie na Morzu Śródziemnym szereg walk z piratami, zaś między marcem a październikiem 1792 eskortowała na Morzu Egejskim konwój ze Smyrny w okolice przylądka Matapan, ochraniała żeglugę handlową w okolicach Trypolisu i Aleksandrii, eskortowała konwój z Cypru do Marsylii. Od 17.01 do 17.03.1793 de Peytes de Montcabrier sprawował dowództwo nad 74-działowcem Duquesne (rozbrojonym wtedy, stojącym w Tulonie), a od 18.03 do 26.04.1793 był kapitanem 32-działowej fregaty Vestale. Brał udział w nieudanej ekspedycji przeciwko Cagliari w lutym 1793. Usunięty z komendy na żądanie jakobinów, został w ogóle wyrzucony 30.11.1793 z marynarki wojennej jako "były szlachcic". Ożenił się 5.07.1794 w Orleanie z Rosalie Dumas de la Marche (Du Mas de Lamarche). Mieli dwie córki. Obalenie jakobinów spowodowało, że 26.03.1795 ponownie przyjęto go w szeregi marynarki wojennej. Awansował na "kapitana fregaty" 21.03.1796. Od 6.09.1796 do 26.11.1798 zajmował stanowisko szefa ruchu w porcie Rochefort. Od 27.11.1798 do 22.09.1800 pełnił obowiązki szefa sztabu i szefa ruchu w Hawrze. Zawiadywał rozmaitymi potyczkami na redzie tego portu z jednostkami angielskimi, zyskując uznanie rządu. Po reorganizacji marynarki (za Konsulatu) 23.09.1800 uzyskał zatwierdzenie rangi "kapitana fregaty". Od 23.09.1800 do 6.04.1801 był szefem ruchu w Bordeaux, a od 7.04.1801 do 20.11.1803 - szefem militarnym i szefem ruchu w Hawrze. Objął komendę nad jednostkami flotylli przygotowanym w rejonie Hawru i w okresie 21.11-7.12.1803 przeprowadził je do Boulogne.
CDN.

kgerlach

Początkowo wrócił od Hawru, gdzie 8.12.1803 podjął znów obowiązki szefa militarnego, ale 2.01.1804 minister marynarki polecił mu przejść do służby we flotylli bulońskiej i tam zająć stanowisko szefa sztabu flotylli transportowców dowodzonych przez generała de Cambis. Zajmował się tym od stycznia do 16.03.1804. Potem (od 17.03 do 2.10.1804) znów był w Hawrze, dowodząc jednostkami flotylli wyposażanymi w tym porcie i tocząc potyczki na redzie Hawru z okrętami angielskimi. Oczywiście wg relacji francuskich chodziło o pasmo samych jego sukcesów (sześciu w wyliczeniach państwa Quintin), lecz rzeczywistość była bardziej złożona - np. w największych tego typu starciach (23.07.1804 i 1.08.1804) po obu stronach nie było strat. De Peytes de Montcabrier został kawalerem Legii Honorowej 14.06.1804. Między 3.10.1804 a 9.01.1805 znowu przeprowadził flotyllę 40 jednostek z Hawru do Boulogne. Od 10.01 do 5.04.1805 dowodził flotyllą transportowców stacjonujących w Wimereux, a od 6.04 do 1.10.1805 - 12. dywizjonem ósmej eskadrylli z Boulogne. Jak wiadomo, do wymarzonej przez Napoleona inwazji na Wielką Brytanię w 1805 nie doszło, ale - choć cesarz musiał wycofać armię na inny front - flotyllę bulońską utrzymywał nadal. Dlatego de Peytes de Montcabrier był od 2.10.1805 do 21.12.1806 majorem drugiego regimentu marynarzy flotylli. Potem rozkazano mu pojechać do Hamburga z grupą oficerów i marynarzy. Przybył na miejsce 17.01.1807 i następnego dnia objął komendę nad bazami morskimi w miastach hanzeatyckich. Został oddany do dyspozycji generała Brune, głównodowodzącego korpusem obserwacyjnym Wielkiej Armii. Brał udział w kampanii na Pomorzu Szwedzkim (od 7.07 do 10.09.1807), w tym w zdobyciu Stralsundu 21.08, wyspy Dänholm (u Quintinów z literówką jako Danhlom) 25.08, Rugii 7.09. Potem (12.09) znów wrócił na swoje stanowisko w Hamburgu. Awansował 12.07.1808 na "kapitana liniowca 2 klasy". Brał udział w kampanii w Danii (9.02 - 11.04.1809) pod marszałkiem Bernadotte. Opuścił Hamburg 12.02.1811 i przyjechał do Paryża. Mianowano go 9.09.1811 dowódcą 8 Ekwipażu Wysokiej Burty, czyli - tłumacząc to na ludzki - kapitanem 80-działowca Sceptre we flocie tulońskiej. Pełnił tę funkcję do 24.04.1814. Od 25.04 do 9.07.1814 dowodził 44-działową fregatą Dryade. Otrzymał Order Św. Ludwika 5.07.1814. Powołano go do komisji w ministerstwie marynarki, zajmującej się zmianą prawa i regulaminów we flocie. Został oficerem Legii Honorowej 18.08.1814. Pozwolono mu 14.09.1814 nosić szwedzki Order Szpady. Został mianowany 5.10.1814 dziedzicznym hrabią de Montcabrier (de Moncabrié). Miało to być osłodą za kłopotliwą misję przetransportowania Napoleona na Elbę, jednak do jej realizacji na okręcie francuskim ostatecznie i tak nie doszło. Na początku drugiej Restauracji Burbonów, de Peytes de Montcabrier otrzymał zadanie przewiezienia do Konstantynopola markiza de Rivière, nowego ambasadora Francji, a potem dowodzenia placówką na wodach Lewantu. W tym celu sprawował od 10.10.1815 do 8.09.1817 komendę nad 46-działową fregatą Galathée. Tymczasem awansował 1.08.1816 na "kapitana 1 klasy". Przeszedł w stan spoczynku 26.08.1818 z honorowym tytułem kontradmirała. Był merem w Marly-le-Roi. Wyznaczono go 31.01.1830 dowódcą wojskowym Gwadelupy, ale nie objął tego stanowiska, ponieważ tymczasem wydarzyła się rewolucja lipcowa 1830 i nowe władze (monarchia orleańska) uznały 1.12.1830 jego mianowanie za nielegalne. Zmarł w zamku Noyen-sur-Seine (w departamencie Seine-et-Marne) 6.06.1833.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

kgerlach

Claude-René Bérar (Bérard) urodził się 12.04.1767 w Rochefort. Jego rodzicami byli René Bérard (kupiec) i Jeanne Pierre, zwana Étienne. Zaczął służyć na morzu w marynarce wojennej 26.12.1777 jako chłopiec okrętowy na 32-działowej fregacie Courageuse, wysłanej z Rochefort w rejs po morzach Europy (zdobyła korsarza angielskiego), i pozostawał na niej do maja 1779. Od 11.02.1780 był praktykantem sternika na fregacie Cérès, obarczonej zadaniem eskortowania konwoju z Rochefort na Martynikę; uczestniczył w nierozstrzygniętej walce z żaglowcem angielskim, pozostał na fregacie do lutego 1781. Od 5.05.1781 do maja 1784 służył na 74-działowcu Illustre (najpierw w charakterze marynarza-sternika, a od 5.05.1782 pilota pomocniczego), wysłanym z Rochefort na Ocean Indyjski, dla wzmocnienia sił kadm. Suffrena. Brał udział w zdobyciu Trincomalee 28.08.1782, walczył w bitwach pod Trincomalee 3.09.1782 i pod Cuddalore 20.06.1783. Wojna amerykańska się skończyła, więc po powrocie do Francji Bérard przeszedł do marynarki handlowej, zostając 28.11.1785 drugim porucznikiem na statku niewolniczym z Rochefort. Żeglował do Angoli i na Złote Wybrzeże, potem z "żywym towarem" na San Domingo. Osiągnął ostatecznie stanowisko pierwszego oficera. Powołano go do marynarki wojennej 28.05.1790 jako pilota pomocniczego na 10/20-działowej gabarze Moselle, transportującej drewno konstrukcyjne z Bayonne do Rochefort. Zszedł z niej w lipcu 1790. Od grudnia 1790 do stycznia 1791 był zatrudniony na redzie wyspy Aix na 40-działowej fregacie Pomone. Od września 1791 do lipca 1792 znów woził niewolników, mając stanowisko porucznika. Został przyjęty 28.12.1792 do marynarki wojennej w randze "nadliczbowego chorążego liniowca". Służył od grudnia 1792 do stycznia 1793 na 32-działowej fregacie Pique, skierowanej z Rochefort do krążenia u Wysp Scilly i Ouessant. Wszedł 28.02.1793 w skład załogi 74-działowca Convention, należącego do eskadry Brestu wiceadm. Morarda de Galles i żeglującego w jej składzie u wybrzeży Bretanii oraz w zatoce Quiberon, w rejsie znaczonym buntami załóg. Bérar awansował tymczasowo 24.10.1793 na "porucznika liniowca" i uzyskał zatwierdzenie tej rangi 26.01.1794. Pod rozkazami kadm. Villareta de Joyeuse walczył w bitwach Prairiala Roku II (28.05 i 1.06.1794), wciąż na Convention. Sprawował przejściowo dowództwo tego liniowca na redzie Brestu w okresach 25.06-2.09.1794 oraz 28.09-29.11.1794. Ożenił się 10.11.1794 w Breście z Marie-Adélaide-Thérèse Henry. Mieli dzieci. Uczestniczył na żaglowcu Convention w tragicznym Rejsie Wielkiej Zimy (24-30.12.1794 - 1-3.02.1795), przy czym akurat ten liniowiec został doholowany 6.02.1795 do Lorient. Bérard zszedł z niego 2.10.1795. Udał się do Rochefort, gdzie od października 1795 do lipca 1796 zajmował się ruchem w porcie. Od lipca 1796 do marca 1797 służył na 74-działowcu Constitution i wziął na nim udział w niefortunnej wyprawie irlandzkiej (grudzień 1796 - styczeń 1797). Awansował 22.03.1797 (albo dzień wcześniej) na "kapitana fregaty". Był od marca do maja 1801 drugim kapitanem 80-działowca Foudroyant, okrętu flagowego adm. Bruixa w Rochefort. Od maja 1801 do września 1802 zajmował takie samo stanowisko na 74-działowcu Héros, należącym do eskadry kadm. Latouche-Tréville, wyprawionej na San Domingo. Wysłano go do Bordeaux, aby dopilnował przyspieszenia budowy transportowców dla flotylli bulońskiej, czym był zajęty od września 1802 do maja 1804. Został kawalerem Legii Honorowej 14.06.1804. Od maja 1804 do września 1805 był drugim kapitanem na 74-działowcu Lion. Uczestniczył w kampanii eskadry z Rochefort na Antylach pod kadm. Missiessy (styczeń - maj 1805) oraz w rejsie "niewidzialnej eskadry" komodora Allemanda (16.07 - 24.12.1805). W trakcie tego ostatniego Francuzi zdobyli jeden mały liniowiec brytyjski - 54-działowy okręt Calcutta - i właśnie Bérardowi powierzono 26.09 komendę nad tym żaglowcem i doprowadzenie go do Rochefort. Następnie (albo dopiero w lutym 1806) wrócił na swoje stanowisko drugiego kapitana na Lion. Liniowiec ten razem z eskadrą kadm. Allemanda przeszedł z Rochefort do Tulonu w okresie 17.01.1808 - 4.02.1809. Bérar otrzymał 5.02.1808 w Tulonie dowództwo 16-działowego brygu Requin. Wysłano go z misją na wyspę Elbę. W okresie 29.04-3.05.1808 brał udział w eskortowaniu z Portoferraio do Tulonu rosyjskich 74-działowców Moskwa i Swiatoj Piotr (po pokoju w Tylży Rosjanie stali się sojusznikami Napoleona). Wziął w Tulonie 9.05.1808 na pokład szefa batalionu inżynierskiego Boutina i dowiózł go 24.05 do Algieru, napotkawszy po drodze 10.05 (niedaleko portu wyjścia) brytyjski bryg 18-działowy Wizard, przed którym uciekał przez pięć dni (atakowany 11.05, 12.05, 13.05), zanim nie schował się 14.05 w neutralnym porcie Goulette koło Tunisu. Zdobył 3.06.1808 angielski statek handlowy, zawinął 17.07 do Algieru, skąd podjął Boutina. Awansował tymczasem 12.07.1808 (czy dwa dni później) na "kapitana liniowca 2 klasy". W drodze powrotnej do Francji zdobył 25.07 żaglowiec korsarski, ale trzy dni potem sam został zaatakowany przez 22-działowiec brytyjski Volage i po ponownej próbie długiej ucieczki zmuszony do opuszczenia bandery. Jako jeniec przebywał w Wielkiej Brytanii do 4.11.1811. Sąd wojenny z 9.03.1812 uniewinnił go z zarzutu utraty okrętu. Bérar został zatrudniony w służbie portowej w Rochefort, na stanowisku szefa ruchu - od 21.12.1812 (formalnie, zaś faktycznie od 1.01.1813) do 5.08.1814. Otrzymał Order Św. Ludwika 18.08.1814. Przeszedł w stan spoczynku 1.01.1816, chociaż niektórzy autorzy francuscy utrzymują, że od sierpnia 1814 do grudnia 1818 nadal zajmował się pracą w porcie Rochefort. Zmarł 12.12.1837 w Rochefort.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedzi.
Poproszę o opisanie losów francuskich oficerów, są nimi Gabriel Le Coat de Kervéguen (06.09.1771 - 14.01.1847), François Ponée (10.12.1775 - 23.04.1863) oraz Alexandre-Louis du Crest de Villeneuve (08.03.1777 - 22.03.1852).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

Gabriel-François-Marie Le Coat de Kervéguen urodził się 6.09.1771 w Landerneau. Jego rodzicami byli Joseph-Hervé-Xavier Le Coat, pan de Kervéguen (seneszal Daoulas i subdelegat intendentury Bretanii) oraz Marie-Thérèse Manent. Tytuły ojca mogłyby sugerować jakąś typową dla arystokracji, ułatwioną karierę morską syna, jednak Joseph-Hervé-Xavier zmarł już w 1781, więc Gabriel-François-Marie zaczął służbę na morzu w marynarce wojennej 27.03.1784 jako sternik na 6/20-działowej fluicie Barbeau, wyposażonej w Breście do rejsu na Maskareny. Był na niej do lutego 1785. Przeszedł 4.02.1785 w charakterze ochotnika na 44-działowiec Résolution, który wyszedł z Brestu ku Ile de France, by pod komendą szefa dywizjonu d'Entrecasteaux zrealizować rejs badawczy od Indii (Wybrzeże Koromandelskie) do Chin (dotarcie do Makau 7.02.1787) poprzez cieśninę Sunda, Moluki i Filipiny, w rejsie powrotnym zahaczając o Cejlon. Okręt ten wycofano ze służby na Ile de France w lutym 1789 i wówczas Le Coat de Kervéguen znalazł się w załodze 18/20-działowej fluity Mulet, powracając na niej w czerwcu 1789 do Brestu. Od 5.04 do grudnia 1790 był ochotnikiem pierwszej klasy na 24-działowej korwecie Badine, skierowanej z Brestu na Martynikę, San Domingo i Nową Fundlandię. Od grudnia 1790 do czerwca 1791 służył na 74-działowcu Jupiter, wysłanym z Brestu na Martynikę i San Domingo. Dano mu 1.05.1792 stopień "nadliczbowego chorążego liniowca". Od maja do sierpnia 1792 należał do załogi 38-działowej fregaty Proserpine, która w maju i czerwcu krążyła pomiędzy Ouessant a przylądkiem Lizard. Od sierpnia 1792 do kwietnia 1793 był na 74-działowcu Entreprenant, skierowanym w 1792 z Brestu do Tulonu, gdzie brał udział w niefortunnej ekspedycji przeciwko Sardynii; okręt ten należał do eskadry kadm. Latouche-Tréville, przybyłej do Neapolu 16.12.1792, ciężko doświadczonej przez sztorm 20/21.12.1792; dołączył 10.02.1793 koło San Pietro na Sardynii do kadm. Trugueta, a po desancie w Cagliari, panicznej ucieczce marsylskich rewolucjonistów i wycofaniu się Francuzów 21.02, wrócił do Tulonu na początku marca. Od kwietnia do lipca 1793 Le Coat de Kervéguen zajmował stanowisko oficera administracyjnego na fluicie Aurore, wysłanej z Tulonu na operacje przeciwko Korsyce. Wrócił potem na 74-działowiec Entreprenant, który przeszedł z Tulonu do Brestu. Ciekawe jest bardzo, że państwo Quintin udają, jakoby chodziło o zwykły rejs i ani słowem nie wspominają o prawdziwej dramaturgii tego wydarzenia (czyżby chcieli coś przemilczeć w zachowaniu bohatera opowieści?). Tymczasem Entreprenant jako jeden z bardzo wielu okrętów floty tulońskiej dostał się w ręce Anglików, gdy wpłynęli do Tulonu w sierpniu 1793. Obsadzony marynarzami demonstrującymi niechęć do nowych władz miasta, współpracujących z Brytyjczykami i Hiszpanami, został (wraz z trzema innymi 74-działowcami i brygiem) odesłany 16.09 do Brestu; po przybyciu na miejsce 13.10 dużą część załóg - w nagrodę za rewolucyjną postawę - rewolucjoniści skierowali prosto do więzień. Brak najmniejszej wzmianki o tym w losach omawianego oficera jest zastanawiający. W każdym razie na Entreprenant walczył on w zakończonej klęską Francuzów bitwie 13 Prairiala Roku II (1.06.1794), a potem - ciągle w eskadrze Brestu kadm./wiceadm. Villaret-Joyeuse'a - uczestniczył w tragicznie głupim Rejsie Wielkiej Zimy (24-30.12.1794 - 1-3.02.1795).
CDN.

kgerlach

Od kwietnia do lipca 1795 służył na 48-działowej fregacie Vengeance, najpierw eskortującej konwoje między Nantes a Brestem, potem krążącej u wybrzeży Hiszpanii. Od lipca do grudnia 1795 Le Coat de Kervéguen był przerzucany (na bardzo krótkie okresy) między wieloma okrętami, głównie stojącymi bezczynnie na redzie Brestu: 32-działową fregatą Républicaine Française (do października), 12-działowym kutrem Printemps (październik), 38-działową fregatą Proserpine (od października do listopada), 18-działową korwetą Bergère (grudzień). Ta ostatnia jednostka przeszła z Brestu do Rochefort, gdzie Le Coat de Kervéguen zaokrętował się 17.12.1795 na 40-działową fregatę Régénérée, która 4.03.1796 odeszła z redy wyspy Aix na Ocean Indyjski w składzie eskadry (4 fregaty i 2 korwety) kadm. Serceya. Uczestniczył więc (od 21.03.1796 w stopniu regularnego "chorążego liniowca") w prawie wszystkich dokonaniach tej eskadry (po dojściu na Ile de France 18.06.1796, wysadzeniu tam żołnierzy, amunicji, gotówki i komisarzy rządu, Francuzi od 14.07 szarpali żeglugę handlową Brytyjczyków na Oceanie Indyjskim, operując od Kanału Mozambickiego do Cieśniny Malakka, z zawinięciem do Batawii i pojawieniem się u wschodniego krańca Jawy). Państwo Quintin chętnie eksponują jedne epizody tej kampanii (jak nierozstrzygniętą walkę 8.09.1796 w pobliżu Penang z dwoma 74-działowcami brytyjskimi, w której wg nich po stronie francuskiej miały uczestniczyć dwie fregaty, gdy w rzeczywistości było ich sześć - po starciu obie strony ogłosiły, że tylko "korzystna zmiana wiatru umożliwiła ucieczkę przeciwnikowi"; łatwo zgadnąć jaka interpretacja obowiązuje u historyków francuskich, jaka u brytyjskich), dyskretnie przemilczają inne (jak ucieczka kadm. Serceya 28.01.1797 przed statkami handlowymi konwoju wschodnioindyjskiego u wschodniego wybrzeża Jawy) i nieco mieszają chronologicznie pozostałe. W każdym razie nie jest prawdą, że po powrocie eskadry na Ile de France 7.03.1797, Régénérée niczym się nie zajmowała aż do odejścia do Francji. Chociaż nie pożeglowała w maju 1797 z Serceyem na Seszele, to patrolowała wody u wybrzeży Indii. Była jednak w Port Louis we wrześniu. Po przybyciu na Ile de France dwóch hiszpańskich okrętów skarbowych, sojusznicy poprosili o eskortę do Europy. Za sumę 300 tysięcy franków na rzecz skarbu kolonii Zgromadzenie wyraziło zgodę i odesłało z Hiszpanami 21 (albo 22 czy 25) stycznia 1798 fregaty Vertu oraz Régénérée. Po zawinięciu tej ostatniej do Rochefort, Le Coat de Kervéguen zszedł z niej 24.09.1798 i udał się do Brestu. Od września 1798 do lutego 1799 służył tam na 74-działowcu Révolution, a od lutego 1799 do marca 1800 na 74-działowcu Batave. Uczestniczył w wypadzie floty Brestu pod wiceadm. Bruixem na Morze Śródziemne (i z powrotem) w okresie 25/26.04 - 8.08.1799. Awansował 25.01.1800 na "porucznika liniowca" (z antydatowaniem od 26.04.1799). Był od 30.08.1800 do 3.12.1801 oficerem na 74-działowcu Dix Aout. Brał na nim udział w nieudanej wyprawie kadm. Ganteaume, wysłanego z zaopatrzeniem dla armii w Egipcie (opuszczenie Brestu 23.01.1801, przejście Cieśniny Gibraltarskiej 9.02, zawinięcie do Tulonu 18.02, wyjście 24.04, kampania na Morzu Śródziemnym, w tym bombardowanie Portoferraio w kwietniu 1801, odejście spod wybrzeży Włoch 1.06, zdobycie brytyjskiego 74-działowca Swiftsure 24.06 u wybrzeży Libii, w końcu schronienie się w Tulonie 22.07.1801). Gabriel-François-Marie Le Coat de Kervéguen ożenił się w Tulonie 2.02.1802 z Marguerite-Anne-Élizabeth-Sophie Pignol. Mieli niesamowitą gromadę dzieci.
CDN.

kgerlach

Od września do października 1802 zajmował stanowisko oficera administracyjnego na 40-działowej fregacie Aréthuse (wycofanej 27.10.1802 w Tulonie do rezerwy). Od listopada 1802 do sierpnia 1803 służył na 40-działowej fregacie Muiron, wysłanej z Tulonu z żołnierzami na Korsykę i Elbę. Od sierpnia do listopada 1803 należał do załogi 44-działowej fregaty Cornélie. Przydzielono go 18.11.1803 administracyjnie do batalionu marynarzy Gwardii Konsularnej, w charakterze dowódcy piątego ekwipażu. Wraz ze swoim oddziałem opuścił Paryż 26.03.1804, udając się do Rouen, gdzie miał obsadzić eskadrę kanonierek, po czym przeprowadzić je do Hawru, a w końcu do Boulogne. Od 1.06 do 1.11.1804 dowodził "kanonierką nr 300" (przygotowaną w Rouen 24.02.1804). Został 14.06.1804 kawalerem Legii Honorowej. Od 2.11.1804 do 14.05.1806 dowodził dywizjonem jednostek pocztowych obsadzonych majtkami Gwardii Cesarskiej, przy czym jego proporzec znajdował się na okręcie Actif. Awansował 2.09.1805 na "kapitana fregaty". Został 25.04.1806 oficerem Legii Honorowej. Był od 15.05.1806 do 31.03.1807 kapitanem 6-działowej korwety-kanonierki Triomphante (też należącej do flotylli bulońskiej). W kwietniu 1807 razem z batalionem Majtków Gwardii Cesarskiej dołączył do armii Napoleona i przybył pod Gdańsk 6.06.1807. Uczestniczył w zdobyciu Stralsundu 21.08.1807. Opuścił ten port 25.11.1807 i wrócił do Paryża 14.01.1808. W lutym 1808 wysłano go do Bayonne na czele oddziału (ekwipażu) z batalionu majtków cesarza. Wkroczył z nimi do Hiszpanii 5.03, udał się do Madrytu, gdzie brał udział w krwawym tłumieniu powstania 2.05 (mordowane przez Francuzów ofiary unieśmiertelnił potem na słynnym obrazie Goya), samemu doznając ran brzucha. Włączony do drugiego korpusu obserwacyjnego Żyrondy pod generałem Dupont, przeszedł szlak bojowy w Andaluzji od zdobycia Alcolea 7.06.1808 po bitwę pod Baylen 19.07.1808. Po kapitulacji Francuzów, podpisanej 22.07.1808 w Andujar, dostał się do hiszpańskiej niewoli. Na mocy układów wysłany 5.09.1808 (na polakrze Saint-Georges) do Francji, dotarł do Tulonu 21.09. Po reorganizacji korpusu marynarzy gwardii w 1809 przeszedł do służby liniowej. Kazano mu wyposażyć w Tulonie 46-działową fregatę Adrienne, czym zajmował się od 11.04 do 12.11.1809. Został 13.11.1809 dowódcą tej fregaty. W 1810 kolejna reorganizacja zaliczała załogę Adrienne do piątego batalionu piechoty liniowej czy piątego batalionu Marynarki Cesarskiej, którego majorem mianowano 12.01.1810 właśnie kapitana (fregaty) Le Coat de Kervéguen. Dekret z 12.11.1810 przemianowywał ten oddział na Piąty Ekwipaż Wysokiej Burty, ale dowództwo fregaty już w marcu 1810 oddano "kapitanowi liniowca" de la Farge. Adrienne woziła wówczas skazańców na Korsykę, w grudniu 1810 zaopatrzenie do Barcelony, w marcu 1811 transportowała żołnierzy z Elby do Malagi. Le Coat de Kervéguen awansował 19.05.1811 na "kapitana liniowca 2 klasy". Mianowano go 31.07.1811 komendantem 5. Ekwipażu Wysokiej Burty, który tworzył teraz załogi fregat Adrienne i Penelope (44-działowej). Zdał dowództwo Adrienne 20.02.1812. Już 19.12.1811 został mianowany dowódcą 7. Ekwipażu Wysokiej Burty, który wyznaczono do stworzenia załogi 118-działowca Impérial, wyposażanego od 21.02.1812 w Tulonie. Potem był we flocie tulońskiej (od 24.08.1812 do 9.06.1814) kapitanem tego liniowca, flagowej jednostki głównodowodzącego, wiceadm. Emeriau; pozostał nim także wtedy, gdy po pierwszej abdykacji Napoleona okręt przemianowano 9.04.1814 na Royal Louis. Le Coat de Kervéguen znalazł później zatrudnienie w służbie portowej Tulonu. Otrzymał 18.08.1814 Order Św. Ludwika. Powołano go 4.08.1815 na dowódcę 44-działowej fregaty Fleur de Lys, obarczonej zadaniem przewiezienia konsulów generalnych Francji do Tunisu, Trypolisu, Tangeru i Algieru. Mianowany 16.12.1815 dyrektorem portu w Tulonie, dowodził jednak wspominaną fregatą do 19.01.1816 i nowe obowiązki przejął następnego dnia. Pozostał na stanowisku dyrektora do 1.05.1831, awansując tymczasem 21.02.1820 do rangi "kapitana liniowca 1 klasy". W 1831 przeszedł w stan spoczynku. Zmarł 14.01.1847 w Tulonie.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

kgerlach

François Ponée urodził się 10.12.1775 w Granville. Jego rodzicami byli Thomas-François Ponée (pochodzący z starej rodziny marynarzy i korsarzy oficer marynarki królewskiej) i Julienne-Françoise du Parc. Zaczął służbę na morzu na żaglowcu korsarskim z Saint Malo. Do marynarki wojennej przeniósł się około 1790 w charakterze zwykłego marynarza. Żył "na kocią łapę" (bardziej świątobliwi wolą pisać o żonie) z Anne-Marie-Françoise Le Gros. Mieli córkę. W 1793 osiągnął pozycję aspiranta marynarki. Został "chorążym liniowca" w 1794. Walczył w bitwie pod Algeciras 5.07.1801. Awansował w 1802 na "porucznika liniowca". Służył jako drugi kapitan (miał już wtedy Order Legii Honorowej) na 44-działowej fregacie Néréide, wysłanej 2.02.1811 z Brestu z posiłkami na Ile de France albo (gdyby do tego czasu wyspa wpadła w ręce Anglików) do Batawii, razem z 38-działową fregatą Renommée oraz 44-działową fregatą Clorinde. Po upewnieniu się 6.05, że Ile de France (wróciła do nazwy Mauritius) istotnie jest już brytyjska, francuska eskadra pożeglowała ku Madagaskarowi, docierając pod Tamatave 19.05. Tam została dopadnięta i rozgromiona następnego dnia przez trzy brytyjskie fregaty 36-działowe (Astraea, Galatea i Phoebe). Kapitan Néréide zginął w walce, więc Ponée przejął komendę. Zakotwiczył w Tamatave (na fregacie brakowało żywności, a przede wszystkim wody - konsekwencja przewożenia żołnierzy!), gdzie zaatakowany ponownie, poddał się na honorowych warunkach 25.05.1811. Awansował na "kapitana fregaty" 3.07.1811. Sąd wojenny uniewinnił go 18.03.1812 z zarzutu utraty okrętu. Co najmniej od 1813 (nie wszyscy się z tym zgadzają) François Ponée dowodził 40-działową fregatą Méduse (okrytą potem bardzo ponurą sławą po zatonięciu w lipcu 1816). Między 17.11.1813 a 11.01.1814 wespół z 40-działową fregatą Nymphe po wyjściu z Brestu krążył po Atlantyku i atakował brytyjską żeglugę, zanim nie wrócił do Saint Malo. W listopadzie 1814 Méduse wchodziła w skład eskadry wysłanej dla przejęcia Gwadelupy, zgodnie z warunkami pokoju. Podczas Stu Dni stała na redzie wyspy Aix, w towarzystwie 40-działowej fregaty Saale, 22-działowej korwety Bayadère i 14-działowego brygu Épervier, kiedy z końcem maja luźną blokadę zatoki (na razie bardzo skromnymi siłami) podjął brytyjski 74-działowiec Bellerophon. Po klęsce pod Waterloo Napoleon dotarł do Rochefort 3.07. Mitrężył (organizował wygodną kwaterę, gromadził książki) i wszedł na pokład fregaty Saale dopiero 8.07, ale ciągle nie mógł się zdecydować, co robić dalej. Wśród otaczających go ludzi zdania były bardzo podzielone - na ich tle niezwykle wyróżnił się projekt Françoisa Ponée. Zaproponował on, że na swojej fregacie Méduse uderzy znienacka na brytyjski 74-działowiec, zwiąże go walką i chociaż oczywiście ulegnie przewadze, to da czas fregacie Saale, z Napoleonem na pokładzie, na przedarcie się przez łańcuch pozostałych jednostek brytyjskich (znacznie słabszych i nielicznych). Eks-cesarz mógł, w zależności od swojego uznania, udać się potem do Indii Zachodnich, albo do Stanów Zjednoczonych. Plan był całkiem realny, na obu fregatach poczyniono przygotowania do walki, ale Napoleon nadal nie chciał podjąć żadnej decyzji. Tymczasem sytuacja polityczna i militarna stale się pogarszała, aż w końcu szansa minęła. Popularna wersja głosi, że dowódca Saale stanął wobec potencjalnej groźby uznania go przez nowy rząd za zdrajcę, a w najlepszym razie wobec konieczności dożywotniej emigracji, gdy naprawdę był rojalistą. Oświadczył więc 12 lipca, że nie zgadza się na uczestnictwo w przedsięwzięciu. Jednak historyjka ta, szeroko rozprzestrzeniania do dzisiaj i z ulubieniem powtarzana, zwłaszcza na forach wielbicieli Napoleona (gdzie gardzi się chronologią, opowiadając o rzekomym sprzeciwie kapitana Saale od samego początku), opiera się na wątpliwych źródłach pamiętnikarskich, już na początku XIX w. kwestionowanych; nic w karierze kapitana Saale nie świadczy o jego rzekomych sympatiach burbońskich. Ponée, uznany (przesadnie) za fanatycznego bonapartystę, utracił oczywiście komendę nad swoją fregatą zaraz po zakończeniu się Stu Dni Napoleona. Nie przeszkodziło mu to jednak bynajmniej w dalszej karierze, jak głoszą internetowi napoleoniści. W okresie wzmagającej się reakcji burbońskiej awansował w 1820 na "kapitana liniowca". W czasie ekspedycji przeciwko Algierowi w 1830 dowodził 80-działowcem Algésiras. Z końcem kariery był prefektem morskim Cherbourga. Przeszedł w stan spoczynku w 1831 (z honorową rangą kontradmirała?). W cywilu był radcą miejskim swojego rodzinnego Granville. Miał pokaźną kolekcję odznaczeń, wśród których wymienia się stopień oficerski i w końcu komandorski Legii Honorowej, Order Św. Ludwika, hiszpański Order Św. Ferdynanda, komandorię portugalskiego Orderu Wieży i Miecza, medal Św. Heleny. Zmarł 23.04.1863 w Granville.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

kgerlach

Alexandre-Louis du Crest (Ducrest) de Villeneuve urodził się 7 lub 8.03.1777 w Theil-de-Bretagne. Jego rodzicami byli René-François du Crest (Ducrest) de Villeneuve (prokurator skarbowy okręgu Rouvray i Soussé, sędzia pokoju oraz seneszal z Theil) i Perrine-Julienne-Françoise Herbert de La Vigne. Zaczął służbę w marynarce wojennej w 1791 jako praktykant. W 1793 przeszedł do marynarki cywilnej i służył na Oceanie Indyjskim na żaglowcach korsarskich. Wrócił do marynarki wojennej w 1796, zostając wtedy aspirantem 1 klasy. Awansował na "chorążego liniowca" w 1800. Na pokładzie 74-działowca Redoutable walczył 21.10.1805 w bitwie pod Trafalgarem. Odniósł poważną ranę i dostał się do niewoli, przeniesiony na pokład HMS Swiftsure, który holował Redoutable do czasu jego zatonięcia w sztormie po bitwie następnego dnia. Du Crest de Villeneuve szybko znalazł się na wolności, podobno zbiegł (co raczej nie jest prawdą). Ożenił się 1.05.1806 w Lorient z 16-letnią Adélaide Thévenard. Mieli dzieci. Awansował w 1808 na "porucznika liniowca". Dowodził 1-działowym szkunerem-awizo Mouche no 6, wyposażonym 4.08.1808 na Ile de France i skierowanym na Filipiny, aby powiadomić sojuszniczych Hiszpanów, że w swojej niezmiernej łaskawości cesarz Napoleon raczył zamknąć ich starego i nowego króla, a na władcę wyznaczył własnego braciszka. Hiszpański gubernator nie okazał na tę wieść entuzjazmu i w imieniu prawowitego monarchy Ferdynanda VII zajął szkuner 29.05.1809, gdy ten od 25.05 stał na kotwicy w zatoce Batangas niedaleko Manili. "Kapitan fregaty" Bouvet, dowodzący 12-działowym brygiem Entreprenant, też wysłanym z Ile de France, dotarł do Manili 28.09.1809 i wynegocjował uwolnienie załogi Mouche no 6, dzięki czemu Du Crest de Villeneuve odzyskał wolność. Służył w 1810 na 40-działowej fregacie Vénus, flagowej jednostce eskadry komodora Hamelina, operującej od przełomu 1808/1809 na Oceanie Indyjskim w oparciu o bazę na Ile de France. Powierzono mu komendę nad zdobytą 18.09.1810 koło Ile de France brytyjską fregatą 32-działową Ceylon, ale już następnego dnia Anglicy odbili tę jednostkę i jej dowódca stał się jeńcem. Awansowano go wówczas do rangi "kapitana fregaty". Został uwolniony w 1811. Od 1812 dowodził 44-działową fregatą Alcmène. Poddał się 16.01.1814 po zaciętej walce koło Wysp Kanaryjskich z 74-działowcem Venerable, odnosząc przy tym ranę. Francuscy autorzy tak przedstawiają to starcie, jak gdyby Ducrest był bohaterskim idiotą, który bez przyczyny stracił okręt i wygubił załogę w bitwie, której nie mógł wygrać, warto więc zobaczyć, jak rzecz wyglądała naprawdę. Otóż 20.10.1813 opuściły Cherbourg dwie francuskie fregaty tej samej klasy (oprócz Alcmène także Iphigénie pod kapitanem Emeric) z zadaniem odbycia półrocznego rejsu krążowniczego. Francuzi zdobyli wiele statków u zachodnich wybrzeży Afryki i w rejonie Wysp Kanaryjskich, zanim 16.01.1814 nie wpadli na małą eskadrę brytyjską, liczącą obok wspomnianego liniowca jeszcze korwetę i uzbrojony pryz, ex-korsarski. Kiedy Venerable ruszył na spotkanie, Ducrest de Villeneuve rzeczywiście nie uchylił się od walki, bowiem liczył na współdziałanie Iphigénie. Tymczasem Emeric umknął od razu (opóźniany przez dwóch maleńkich przeciwników i tak nie zdołał uniknąć przechwycenia 20.01 przez Venerable, ale w ten sposób, walcząc osobno, Francuzi rzeczywiście nie mieli żadnych szans). Du Crest de Villeneuve - wzięty do niewoli po raz czwarty - został uwolniony przez Brytyjczyków jeszcze w tym samym roku. Był potem kapitanem wyposażonego w Lorient 80-działowca Magnifique. W latach 1816-1818 dowodził 26-działową fluitą Normande. Zrealizował rejs na Antyle i Ocean Indyjski, wrócił do Rochefort 20.12.1817, przywożąc byłego gubernatora Ile de France. Awansował w 1819 do rangi "kapitana liniowca". W latach 1820-1822 dowodził 44-działową fregatą Antigone. Od 25.04.1821 do 31.10.1822 przepłynął na niej z Tulonu przez Brazylię, Antyle i Kadyks do Brestu. Następnie sprawował komendę nad 44-działową fregatą Astrée. Uzyskał stopień kontradmirała w 1829. Operował przeciwko korsarzom algierskim. Owdowiał w 1830. Zajmował od 1830 stanowisko majora generalnego floty tulońskiej. W 1832, z flagą na 46-działowej fregacie Médée, dowodził eskadrą francuską (11 jednostek) w składzie brytyjsko-francuskich sił blokujących wybrzeże flamandzkie podczas konfliktu z Holandią na tle powstania belgijskiego. W 1833 został prefektem morskim Lorient. Ożenił się po raz drugi 15.11.1834 w Paryżu z Sophie-Laure Duvaucel. Był od 26.04.1840 wyższym oficerem Legii Honorowej. Przeszedł w stan spoczynku w 1838 lub 1842. Zmarł 22.03.1852 w Paryżu.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedzi.
Poproszę o opisanie losów francuskich oficerów, są nimi Laurent Tourneur (06.12.1762- 20.02.1820) oraz Guillaume-Marcelin Proteau (02.05.1772 - 27.09.1837).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

Laurent Tourneur urodził się 6.12.1762 w Vouhé. Jego rodzicami byli Claude Tourneur (szklarz) i Marie Péroche. Zaczął służbę na morzu 24.10.1776 w marynarce handlowej jako chłopiec okrętowy na statku kursującym z Rochefort na Gwadelupę i San Domingo. Pływał na żaglowcach handlowych do października 1778. Wstąpił 30.01.1779 do marynarki wojennej w charakterze ucznia pilota na 74-działowcu Pluton w Rochefort i pozostał na nim do lutego 1780. Od 15.06.1781 był sternikiem na 64-działowcu Saint Michel, skierowanym pod rozkazy kadm. Suffrena na Ocean Indyjski. Walczył w bitwie pod Trincomalee 3.09.1782 oraz w bitwie pod Cuddalore 20.06.1783. Lekko ranny, przeszedł w listopadzie 1784 na 40-działową fluitę/fregatę Apollon i wrócił na niej do Francji w maju 1785. Służył od 18.03.1786 do marca 1787 w charakterze pilota pomocniczego na 20-działowej gabarze Chèvre, wysłanej z Rochefort na San Domingo. Od 15.05.1787 do września 1787 był w Rochefort drugim pilotem na 32-działowej fregacie Flore w eskadrze do ćwiczenia ewolucji bitewnych. Od 7.06 do sierpnia 1788 zajmował stanowisko pierwszego pilota na 6-działowym brygu-awizie Éveillé w tej samej eskadrze. Należał potem do załóg 10/20-działowej gabary Moselle (żegluga kabotażowa od maja 1789 do stycznia 1790), 14/18-działowej gabary Pluvier (maj-czerwiec 1791), 18-działowej gabary Lionne (lipiec-sierpień 1791). Pierwszy pilot od 3.12.1791 na 36-działowej fregacie Inconstante, skierowanej z Rochefort na San Domingo, awansował na "nadliczbowego chorążego liniowca" 10.03.1792. Kiedy Inconstante starła się 25.11.1793 z brytyjskimi fregatami 32-działowymi Penelope i Iphigenia koło San Domingo, Tourneur odniósł poważną ranę i po poddaniu francuskiej jednostki dostał się do niewoli. Zwolniony na słowo, wrócił do Francji 26.05.1794. Francuzi tej epoki i tej klasy społecznej niewiele sobie robili ze słowa honoru, więc już od maja 1794 (do stycznia 1795) służył na "ostrzyżonym" do 42-działowej fregaty ex-74-działowcu Flibustier, wyprawionym w rejs krążowniczy ku wybrzeżom Portugalii. Awansował 11.03.1795 na "porucznika liniowca". Legalnie dopiero 17.04.1795 został wymieniony za jeńca brytyjskiego. Od sierpnia do września 1795 był oficerem na 74-działowcu Fougueux, stacjonującym w Rochefort. Ożenił się 8.02.1796 w Rochefort z Élisabeth Gombaud. Od maja 1796 do grudnia 1797 oraz w marcu 1798) służył na tamtej placówce na 40-działowej fregacie Concorde. Od 23.09.1800 do listopada 1801 dowodził 12-działową korwetą Réjouie, stacjonującą w Rochefort. Na 74-działowcu Argonaute, do którego kadry należał od grudnia 1801 do lipca 1802, odbył rejs na San Domingo w ramach sił kadm. Latouche-Tréville. Od kwietnia do listopada 1803 służył na 40-działowej fregacie Cybèle. Mianowano go 19.12.1803 dowódcą drugiego dywizjonu flotylli z Rochefort (szalupa kanonierska, 6 łodzi kanonierskich i 8 pinas), z proporcem na kanonierce nr 181. Miał okazję wyróżnić się 8.05.1804 koło skał Teigneuse, kiedy flauta unieruchomiła tam brytyjski bryg 16-działowy Vincejo. Tourneur eskortował wówczas ze swoim dywizjonem konwój idący z Port-Navalo do Boulogne, ale tych warunkach łatwo opanował nieprzyjacielski brygu. W nagrodę awansowano go 25.05.1804 na "kapitana fregaty". Został kawalerem Legii Honorowej 14.06.1804. Od 9.03.1805 zajmował stanowisko drugiego kapitana na 74-działowcu Algésiras, noszącym flagę kadm. Magona. Okręt ten (przybywając z Rochefort) dołączył 4.06.1805 w rejonie Martyniki do floty francusko-hiszpańskiej wiceadm. Villeneuve i powrócił wraz z nią do Europy. Walczył 22.07.1805 pod przylądkiem Finisterre. Kiedy pierwszy kapitan liniowca Algésiras zszedł chory na ląd w Vigo 30.07.1805, Tourneur zajął jego miejsce. Poddał się 21.10.1805 Brytyjczykom w bitwie pod Trafalgarem (odniósł dwie rany), ale w sztormie, który rozszalał się po bitwie, załoga liniowca pokonała 22.10 szczupłą angielską załogę pryzową i doprowadziła okręt do Kadyksu. Tourneur uzyskał 1.01.1806 zgodę na złożenie stanowiska i powrót do Rochefort (wokół którego kręciło się całe jego życie). Od 24.12.1806 do maja 1807 był drugim kapitanem 74-działowca Ajax, stojącego na redzie wyspy Aix. Od 29.05.1807 do października 1808 dowodził 32-działową fregatą Félicité w składzie zespołu komodora Troude. Awansował 12.07.1808 na "kapitana liniowca 2 klasy". Powierzono mu 12.01.1810 komendę nad 74-działowcem Magnanime, należącym do floty śródziemnomorskiej wiceadm. Émeriau. Od 12.11.1810 oznaczało to zarazem dowództwo 50. ekwipażu wysokiej burty. Zdał komendę 19.03.1814. Dostał Order Św. Ludwika 18.08.1814. Od 2.09.1814 pełnił funkcję dyrektora portu w Rochefort, został zatwierdzony na tym stanowisku 10.12.1815. Awansował 1.01.1819 na "kapitana liniowca 1 klasy". Zmarł 20.02.1820 w Rochefort.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

kgerlach

Guillaume-Marcelin Proteau urodził się 2.05.1772 na wyspie Groix. Jego rodzicami byli Pierre-Augustin Proteau (pilot statków z Groix) oraz Marie-Julienne Nouel. Zaczął służbę na morzu w Kompanii Indyjskiej 10.03.1788 jako uczeń pilota statku wysłanego do Indii z Lorient. Powrócił we wrześniu 1789, pozostał w marynarce handlowej do czerwca 1792. Przyjęto go do marynarki wojennej 25.04.1793 w charakterze "aspiranta 3 klasy". Zaokrętował się w listopadzie 1793 na 74-działowiec Tyrannicide, służąc na nim do listopada 1794. Dzięki temu walczył w bitwach Prairiala Roku II - 29.05.1794 i 1.06.1794 (ciężka klęska Francuzów), awansując tymczasem 15.03.1794 na "chorążego liniowca". Od marca do grudnia 1795 służył na 74-działowcu Convention, od grudnia 1795 do czerwca 1796 na 74-działowcu Redoutable. Awansował 21.03.1796 na "porucznika liniowca". Od października do listopada 1796 był oficerem na 118-działowcu Océan. Od listopada do grudnia 1796 należał do załogi 32-działowej fregaty Résolue, na której znajdował się kadm. Nielly podczas niefortunnej ekspedycji irlandzkiej (grudzień 1796/styczeń 1797). Wyrzucony w łodzi na brzeg, Proteau został wzięty do niewoli, przewieziony do Dublina, potem do Londynu. Wrócił do Francji w ramach wymiany jeńców 13.02.1797. Był majorem w eskadrze kadm. Lacrosse na 110-działowcu Républicain i 74-działowcu Constitution (16.06-3.07.1797). Dowodził od 9.08 do 2.12.1797 szkunerem 8-działowym Agile, potem (od 8.06 do 18.09.1798) komenderował dywizjonem kanonierek na redzie Brestu. W marcu i kwietniu 1799 zajmował stanowisko drugiego kapitana na 40-działowej fregacie Créole. Był kapitanem 14-działowego lugra Vautour od 18.04.1799 do 4.02.1800. Uczestniczył na nim w wypadzie floty Brestu pod wiceadm. Bruixem na Morze Śródziemne i z powrotem (w okresie 25/26.04.-8.08.1799). W czerwcu 1799 przeszedł z Tulonu do miejscowości Oneglia, potem transportował jeńców stamtąd do Nicei. Awansował 24.09.1799 na "kapitana fregaty" i eskortował konwoje. Od lutego do sierpnia 1800 zajmował stanowisko szefa sztabu kadm. Lacrosse, przebywając kolejno na 74-działowcu Patriote (luty, marzec), 110-działowcu Terrible (marzec, kwiecień) i znów 74-działowcu Patriote (kwiecień-sierpień). Nakazano mu przedostać się z Brestu do Hawru, gdzie 7.01.1801 objął dowództwo 40-działowej fregaty Indienne (sprawował je do 1.11.1802). Opuścił Hawr 30.03.1801 w towarzystwie 38-działowej fregaty Libre, kierując się do Cherbourga, potem Coruny, Kadyksu (zawinięto tu 13.06 po paru godzinach ucieczki przed dwoma brytyjskimi 74-działowcami) i w końcu do Algeciras. Uczestniczył w drugiej bitwie pod Algeciras (bitwie pod Kadyksem) 12-13.07.1801, początkowo holując zdobyty w pierwszej bitwie 74-działowiec Hannibal, a potem znajdując się tak blisko hiszpańskich trójpokładowców Real Carlos i San Hermenegildo, które wyleciały w powietrze, że jego fregata prawie zajęła się ogniem - natychmiast też odpłynęła. Porzucenie ginących sojuszników francuscy autorzy traktują w kategoriach sukcesu. [Ciekawostką jest, że chociaż o udziale Indienne w bitwie mówią nie tylko biografowie Proteau - ów fakt można by jeszcze przypisać chęci ozdabiania losów bohatera ciekawymi wydarzeniami - ale także Jean-Michel Roche w historii fregaty, to tymczasem ignorują ją w tym kontekście Winfield i Roberts w najnowszej książce o wojennych żaglowcach francuskich. Rzecz polega na niuansie - Indienne próbowała holować Hannibala i dorównać w marszu pozostałym jednostkom eskadry francusko-hiszpańskiej kadm. Linoisa i wiceadm. de Moreno, ale wobec ciężkich uszkodzeń liniowca nie była w stanie tego zrobić. Zdaniem jednych zwolniła więc hol i podążyła z innymi okrętami, a zdaniem Jamesa (i tę informację przejęło od niego wielu autorów) razem z holowanym okrętem zawróciła do Algeciras, więc w bitwie rozegranej między tą miejscowością a Kadyksem naprawdę udziału już nie brała. Bardzo ceniony normalnie przez mnie Clowes w omawianej kwestii zupełnie się nie popisał - co do poczynań Indienne przejął bez mrugnięcia okiem konstatację Jamesa, ale samego Proteau pozostawił w starciu, tyle że w roli dowódcy 40-działowej fregaty Liberté, czyli jednostki zmyślonej, bo takiej francuska marynarka w ogóle nie miała (w akcji była fregata Libre)].
CDN.

kgerlach

W okresie od lutego do września 1802 Indienne przeszła z Kadyksu do Brestu, albo - zdaniem innych - wzięła udział w ekspedycji na San Domingo. Po półrocznej przerwie Proteau wrócił 6.06.1803 do dowodzenia tą fregatą. Awansował 24.09.1803 na "kapitana liniowca 2 klasy". Został kawalerem Legii Honorowej 5.02.1804 i oficerem tego orderu 14.06.1804. W 1805 Indienne należała do sił morskich wiceadm. Ganteaume, zamkniętych w Breście, którym Napoleon nakazywał wyjść z portu (by stworzyć koncentrację okrętów na kanale La Manche, mającą osłonić inwazję jego armii na Wielką Brytanię), ale zakazywał wdania się przy tym w bitwę (czyli miały zaczarować pogodę i przeciwników pospołu). Proteau ożenił się 12.11.1805 w Breście z wdową Thérèse-Guillemette Mamineau (z domu Durand). Zgodnie z reorganizacją z 7.04.1808 mianowano go komendantem 6. batalionu marynarki cesarskiej, co de facto nie zmieniało niczego. Opuścił Brest 21.02.1809 w składzie eskadry kadm. Willaumeza i znalazł się na redzie wyspy Aix we flocie, której dowództwo przejął potem wiceadm. Allemand. W czasie słynnego ataku mieszanych sił brytyjskich lorda Cochrane na Redzie Baskijskiej (od 11.04.1809) Proteau wymanewrował brandery i mimo uszkodzeń fregaty rzucił kotwicę między fortem Enet a cyplem Aiguille, u wejścia na rzekę Charente. Przez pięć dni walczył o uratowanie swojego okrętu, ale 16 kwietnia przed południem załoga fregaty Indienne, po morderczych wysiłkach, które wzbudziły podziw u przeciwników, musiała dać za wygraną i podpaliła żaglowiec, wkrótce potem rozerwany przez eksplozję. Proteau został aresztowany 25.05.1809 i postawiony przed sądem wojennym (Napoleon żądał ofiar, na które można by zrzucić winę za klęskę, gdy równocześnie minister marynarki bezwzględnie chronił w jego imieniu Allemanda). Komandor, w nagrodę za to, że przez wiele dni bohatersko bronił fregaty i dokonywał nadludzkich wysiłków by ją ściągnąć z mielizny, informował Allemanda o sytuacji, a w końcu podpalił żaglowiec dopiero wtedy, gdy nie było najmniejszej możliwości ratunku (z pokładu zszedł ostatni), otrzymał 8.09.1809 wyrok trzech miesięcy aresztu (ku wściekłości władcy i tak bardzo łagodny, ponieważ oficerowie floty cesarskiej - członkowie sądu - mieli jednak w zdecydowanej większości inne poczucie honoru niż cesarz). Uwięzienie komandora zakończyło się 9.12.1809 i wówczas przeniósł się z Rochefort do Brestu. W 1810 Proteau wykonywał w Holandii zadania zlecone przez ministra marynarki. Mianowano go 7.03.1811 dowódcą 17. ekwipażu flotylli, obarczonego zadaniem ochrony wybrzeża w rejonie Brestu. Podjął te obowiązki 19.06.1811 w Breście. Jego proporzec komodora powiewał na 11-działowym szkunerze Magpie. Proteau został postawiony 17.08.1811 na czele trzeciej eskadrylli flotylli bulońskiej (z proporcem na 12/14-działowym pramie Ville de Rouen do 21.03.1812). W wyniku rozkazu cesarza z 15.03.1812 opuścił 22.03 Boulogne z 17. ekwipażem flotylli i lądem przeszedł pod Gdańsk, docierając tam 29.05.1812.
CDN.

kgerlach

Umieszczony pod rozkazami marszałka Macdonalda, dowódcy 10-tego korpusu Wielkiej Armii, otrzymał 15.06 polecenie udania się do Królewca, a od około połowy września uczestniczył w pięciu kampaniach podczas oblegania Rygi (a więc walczył z Hornblowerem Wink

), podlegając generałowi Jacquesowi-Davidowi Martinowi de Campredon, od 8.10.1812 gubernatorowi generalnemu Kurlandii. Przeistoczył się właściwie (chociaż jeszcze nie formalnie) w oficera armii, pełniąc od 11.10.1812 funkcję komendanta Kurlandii, pilnując blokady kontynentalnej, zajmując wioski, osłaniając odwrót wojsk francuskich, podpisując układy z Rosjanami o wymianie jeńców. Przechodził przez Pilten (Piltyń) i Goldingen (Kuldigę) nad Windawą, Memel (Kłajpedę), Pillau (Bałtyjsk). Opuścił tę ostatnią miejscowość 8.02.1813 i przybył do Moguncji (Mainz) na Renem 5.04.1813. Formalnie nie dowodził już 17. ekwipażem flotylli, ale rozkaz z 21.04 sankcjonował oczywisty fakt, że i tak był teraz oficerem armii, nie floty - kazano mu pozostać w sztabie marszałka Berthiera. Uczestniczył w bitwach pod Lützen (2.05), Budziszynem (Bautzen, 20/21.05), Dreznem (26-27 sierpnia), Lipskiem (16-19.10) i Hanau (30-31.10). Dostał 5.11.1813 rangę generała brygady. Brał udział w kampanii we Francji w 1814 w charakterze kwatermistrza generalnego (?) do 23.05.1814. Otrzymał komandorię Legii Honorowej 5.04.1814. Dostał Order Św. Ludwika 27.08.1814. Ludwik XVIII wyznaczył go w październiku 1814 na stanowisko specjalnego komisarza d/s ułatwienia powrotu jeńców francuskich z rosyjskiej niewoli. Proteau udał się do Królewca, kończąc pracę pod koniec stycznia 1815. Został przyjęty 29.01 w Paryżu przez króla, który wyraził uznanie za sposób zrealizowania misji. Po wylądowaniu (1.03.1815) zbiegłego z Elby Napoleona, Proteau otrzymał od Burbonów rozkaz przyłączenia się w Lyonie do hrabiego Artois, który z kolei nakazał mu wycofać się najpierw do Moulins, potem do Paryża. Szybko jednak, jak większość, także Proteau opowiedział się po stronie cesarza (21.03). Napoleon mianował go 26.03 naczelnikiem departamentu Hautes-Alpes, gdzie kwaterując w Briançon zwalczał - wg państwa Quintin - wojska rojalistów, którymi dowodzili generałowie Ernouf i Loverdo. O ile jednak generałowie Jean-Augustin Ernouf oraz Nicolas de Loverdo istotnie próbowali - całkowicie bez powodzenia wobec opuszczania ich przez żołnierzy - powstrzymać w początkach Stu Dni marsz Napoleona na Paryż, to o jakiejkolwiek w tym roli szefa departamentu nie znalazłem żadnej wzmianki w innych opracowaniach. Proteau przestał pełnić swoją funkcję 26.04. Od 20.05.1815 do 9.01.1816 był komendantem placu w Cherbourgu. Przeszedł w stan nieaktywny 9.01.1816. Jednak od 2.09.1818 był "porucznikiem króla 2 klasy" w Calais. Włączony do aktywnej kadry generałów do 2.08.1820. Został naczelnikiem departamentów Lot-et-Garonne (od 4.07.1821), Nièvre (od 15.01.1823), Haute-Vienne i Creuse (od 4.06.1823) oraz Manche (od 19.08.1829 do 22.08.1830). Zajmował to samo stanowisko w departamentach Lozère (od 28.12.1831) i Rhone (od 27.04.1832). Tymczasem uczyniono go dziedzicznym wicehrabią 17.08.1822. Oddany 20.12.1813 do dyspozycji generała dowodzącego 17 dywizją armii w Bastii, zastępował go tymczasowo od 8.10.1833 do 19.01.1834. Ustąpił ze stanowiska 2.03.1834. Zmarł 27.09.1837 w Lorient.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach